Wśród nielicznych zabytków polskiego piśmiennictwa z XIX wieku na temat górskich okolic często i chętnie odwiedzanych przez Polaków, wyróżnia się wydany w Poznaniu w 1881 roku nakładem autora, lekarza zdrojowego w Lądku dr. Aleksandra Ostrowicza, obszerny i stojący na dobrym poziomie przewodnik zatytułowany: "Landek w hrabstwie kłockiem w Szląsku", z podtytułem: "Podręcznik dla gości kąpielowych".

Znaczenie tej publikacji w tamtych czasach podkreśla pierwsza recenzja opublikowana w "Kurierze Poznańskim" (nr 134) z roku 1881, gazecie czytanej przez większość ówczesnych potencjalnych kuracjuszy Lądka: "Potrzeba takiego dzieła już dawno czuć się dawała, gdyż wielu z nich nie znając niemieckiego języka z niemieckich tego rodzaju dzieł korzystać nie mogli i niemałe z pewnością z tego powodu napotykali trudności. Dziełko to zaś już i dlatego ma pierwszeństwo przed innymi niemieckimi, że jest najnowszym, gdyż dopiero przed kilku dniami opuściło prasę (druk J.I. Kraszewskiego - dr W. Łebiński w Poznaniu), a niemieckie ostatnie wydania drukowane były w r. 1877, tak iż dla zachodzących bez przestanku zmian dziś już są niewystarczające. Prócz tego dziełko p. Ostrowicza korzystnie się wyróżnia od wszelkich innych mu podobnych dzieł. Zawiera bowiem nie tylko zwykłe szczegóły tyczące kąpieli landeckich ze stanowiska topograficznego, historycznego, orograficznego i fizyczno-fizjologicznego, ale - co dla chorych ważniejsze - mieści w sobie mnóstwo rad i przepisów lekarskich, jak się w czasie kuracji zachowywać, którym tym pewniej zaufać można, że pochodzą od tak znakomitego lekarza, jakim jest p. dr Ostrowicz, który będąc tu już od kilkunastu lat osiadły, zna doskonale własności i przymioty tutejszych termów, jest nawet dyrygentem (w ówczesnym znaczeniu: dyrektorem) osobnego zakładu wodoleczniczego ".

W tekście autor powołuje się na liczne niemieckie publikacje źródłowe, z których czerpał dane przy pisaniu swej pracy. Przykładowo na str. 3 dziękuje swojemu koledze, dr. Stanisławowi Golskiemu z Buku (razem z nim w czasie studiów we Wrocławiu działał w Towarzystwie Literacko - Słowiańskim), za obszerne dzieło (456 stron) wydane w 1744 roku, z którego - jak sam informuje czytelników - podaje najstarsze dzieje Lądka.

Warto w tym miejscu nadmienić, że brat Aleksandra Ostrowicza, Leonard, był w tym czasie proboszczem w Buku. Bracia Ostrowiczowie należeli do Towarzystwa Tatrzańskiego, co m.in. potwierdza alfabetyczny wykaz członków, opublikowany w Pamiętniku Towarzystwa Tatrzańskiego z 1887 roku (poz. 1087 i 1088). Znany jest fakt, że ks. Leonard Ostrowicz celebrował nabożeństwo żałobne w kościele farnym Św. Marii Magdaleny w Poznaniu w dniu 31 grudnia 1886 roku podczas uroczystości pogrzebowych propagatora idei Towarzystwa Tatrzańskiego i członka honorowego - Kazimierza Kantaka, które przerodziły się w wielką manifestację patriotyczną.

Wracając do treści omawianego przewodnika należy podkreślić, że nie tylko niemieckie opracowania wykorzystywane były przez autora jako materiał źródłowy. Przykładowo na str. 67 autor porównuje klimat Lądka z innymi znanymi Polakom miejscami. Przytacza dane z obliczeń adiunkta Obserwatorium Astronomicznego w Krakowie, dr. Daniela Wierzbickiego, zawarte w "Pamiętniku Towarzystwa Tatrzańskiego". Jest to wymowny dowód, ze czytał te Pamiętniki i miał stałe kontakt z Towarzystwem Tatrzańskim. Wymienia też nazwiska polskich lekarzy i powołuje się na ich polskie opracowania dotyczące lecznictwa uzdrowiskowego.

Staraniem członka Klubu Sudeckiego PTTK i jednocześnie członka Oddziału Poznańskiego PTT Lecha Rugały, sprowadzono z Krakowa do Poznania dokumentację kserograficzną sporządzoną z oryginału, a następnie wykorzystano ją do wykonania w 1992 roku pięćset numerowanych reprintów, które trafiły do ważniejszych bibliotek w kraju. Pomnik, jaki w ten sposób otrzymał Ostrowicz sprawił, że przewodnik ten, stanowiący dotąd bibliofilską rzadkość, stał się dobrze znany w turystycznym światku.

Z okazji mijającej w 1991 roku 110 rocznicy edycji, ze składek członków Klubu Sudeckiego PTTK i PTT oraz przy wsparciu finansowym Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu, ufundowano tablicę pamiątkową. Inicjatorami tego pomysłu byli dr Zenon Szymankiewicz i Lech Rugała. Całość prac związanych z tablicą wykonano również w Poznaniu. Kształt tablicy, rozmieszczenie napisu oraz medalion z podobizną Aleksandra Ostrowicza zaprojektował poznański artysta plastyk Marian Banasiewicz. Rysy twarzy na medalionie wzięto z rzeźby stojącej nad Jego grobem w Lądku Zdroju.

Po długotrwałych staraniach o miejsce lokalizacji tablicy, dzięki życzliwości dyrektor Muzeum Ziemi Kłodzkiej mgr Krystyny Toczyńskiej-Rudysz, tablicę tę umieszczono nad wejściem do biblioteki naukowej w tym Muzeum. W delegacji na uroczystość odsłonięcia tablicy upamiętniającej 110 rocznicę edycji polskiego przewodnika po Lądku udział wzięli przedstawiciele PTTK, a także PTT.

Wieczorem, w przeddzień uroczystego odsłonięcia tablicy, przedstawiciele Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu, Klubu Sudeckiego PTTK i Oddziału Poznańskiego PTT złożyli kwiaty na grobie Aleksandra Ostrowicza w Lądku, gdzie zmarł on w 1903 roku. Wspominano, co kiedyś o Lądku i Ostrowiczu pisała XIX-wieczna prasa:"(...) uprzyjemnienie pobytu w powyższym kierunku lekarzowi tutaj ordynującemu zawdzięczamy, który bacznym jest na wszelkie możliwe uwzględnienie drogiego nam języka ojczystego." ("Dziennik Poznański" nr 154 z 1883 r.), "(...) tworzy niejako duszę i główne skupisko polskiej kolonii, zbierającej się corocznie w śląskim zdrojowisku, a niezwykłą uprzejmością swą jedna sobie sympatię wszystkich, którzy tylko go poznali." ("Dziennik Poznański" nr 176 z 1893 r.)... Zapłonęły znicze. Mrok ogarniał majaczące w oddali góry, które stapiały się z ciemnością, a stojący nad grobem pogrążyli się w zadumie i ciszy...

W dniu 26 kwietnia 1992 roku uroczystego odsłonięcia tablicy pamiątkowej w Muzeum Ziemi Kłodzkiej dokonali: wojewoda poznański Włodzimierz Łęcki i wicewojewoda wałbrzyski Jerzy Ignaszak. Przebieg całej uroczystości szerzej opisano m.in. w materiałach informacyjnych Oddziału Poznańskiego PTT "Świstak", Rok II Nr 5(14) V 1992.

Odwiedzającym Ziemię Kłodzką warto nie tylko obejrzeć eksponaty kłodzkiego Muzeum, ale również zwrócić uwagę na tablicę poświęconą pamięci Aleksandra Ostrowicza. Wypada w tamtym miejscu poświęcić chwilę na wspomnienie nestora polskiego piśmiennictwa przewodnikowego w Sudetach, a będąc w Lądku także odwiedzić jego grób na cmentarzu, aby oddać cześć temu, który na długo przed nami umiłował góry i w nich już pozostał do końca.

Fotografie:
1. Kolejne reprinty przewodnika Ostrowicza po Lądku: od lewej wykonany własnym sumptem w 1989 roku przez Lecha Rugałę, wykonany w 1992 roku staraniem Redakcji "Kroniki Wielkopolski" oraz wznowiony w 2010 roku przez Uzdrowisko Lądek-Długopole S.A.
2. W Kłodzku przed uroczystością odsłonięcia tablicy pamięci Ostrowicza. Stoją od lewej Zenon Szymankiewicz, Włodzimierz Łęcki, Paweł Anders i Jerzy Preisler - prezes Oddziału Poznańskiego PTT.
3. Moment odsłonięcia tablicy pamięci dr. Aleksandra Ostrowicza w Muzeum Ziemi Kłodzkiej. Na fotografii stoją od lewej Lech Rugała, Jerzy Ignaszak i Włodzimierz Łęcki
4. Grób Aleksandra Ostrowicza w Lądku Zdroju.
5. Tablica pamięci dr. Aleksandra Ostrowicza przy grobie w Lądku Zdroju, ufundowana w 2001 roku przez Marszałka Wielkopolski.
6. Fragment alfabetycznego spisu członków Towarzystwa Tatrzańskiego opublikowanego w Pamiętniku TT w 1887 roku.

Lech Rugała