Wielkopolskie akcenty w Kłodzku
W maju 1989 roku, z inicjatywy członka Klubu Sudeckiego z Poznania i
jednocześnie członka Oddziału Poznańskiego PTT, dr Zenona
Szymankiewicza – badacza dziejów miasta Kłodzka i
wielkiego miłośnika gór otaczających Kotlinę Kłodzką, odsłonięta
została na murach Twierdzy Kłodzkiej tablica poświęcona pamięci
Wielkopolan i mieszkańców Poznania więzionych w Kłodzku.
Przypomnijmy ich tutaj, aby oddać im cześć w czasie zwiedzania tego
miasta.
Oto w Twierdzy Kłodzkiej za udział w Powstaniu Styczniowym na mocy
wyroku sądu pruskiego w 1864 roku osadzeni zostali: Wacław Koszutski
– adiutant gen. Taczanowskiego, Walerian Hulewicz –
uczestnik walk w okresie Wiosny Ludów, mianowany w 1863 roku
przez Rząd Narodowy podczas Powstania Styczniowego komisarzem w
powiecie wrzesińskim, Stanisław Sczaniecki – działacz towarzystw
rolniczych, współredaktor pisma "Ziemianin", absolwent
Uniwersytetu Wrocławskiego, Włodzimierz Wolniewicz – publicysta i
działacz gospodarczy (skazany na karę śmierci i objęty później
amnestią), ziemianin Erazm Wolniewicz i ks. Jan Rymarkiewicz. W 1873
roku w murach Twierdzy Kłodzkiej został uwięziony przez władze pruskie
ks. Augustyn Szamarzewski, wybitny działacz społeczno –
gospodarczy.
Historia dopisała tutaj dalszą kartę. W czasie okupacji hitlerowskiej w
kłodzkim więzieniu znalazło się szereg poznaniaków –
członków konspiracji wielkopolskiej. Dla nich było ono ostatnim
etapem na tragicznej drodze życia. Stąd bowiem byli kierowani na
ścięcie do Wrocławia na ul. Kleczkowską lub do obozów
koncentracyjnych. Stąd przewieziono do Wrocławia członków
Narodowej Organizacji Bojowej: Stanisława Perza (stracony 23.05.1942) i
Stanisława Peiserta, a na egzekucję do Plötzensee –
wybitnego działacza Stronnictwa Narodowego, zastępcę delegata Rządu RP
na ziemie wcielone dr. Stefana Piotrowskiego i Józefa Przybyłę,
straconych 23.03.1942 roku. W dniu 8.10.1943 roku z Kłodzka do
Wrocławia przewieziono na egzekucję członków Walki Zbrojnej
– poznańskich licealistów: Antoniego Kopaszewskiego,
Bolesława Dachterę, Bronisława Piotrowskiego oraz Edwarda Kreczmara i
Władysława Harmatę. Stąd do obozów koncentracyjnych zostali
skierowani poznaniacy: Marian Orlewicz, Stefan Osiewicz, Jan Passon,
bracia Józef i Adam Tischler oraz wielu innych, których
nazwisk dotąd nie ustalono. I chyba żaden z nich, pewny swego
tragicznego, dalszego losu – opuszczając wówczas w
kajdanach to miasto o brzmiącej obco nazwie – Glatz, nie
przypuszczał, że sprawiedliwością dziejową po klęsce III Rzeszy na
murach jego zawisną biało czerwone flagi...
_______________________________________
Tablicę, wykonaną w Zakładzie Brązownictwa Janusza
Jeziółkowskiego z Puszczykowa, według projektu artysty -
rzeźbiarza Stanisława Mystka z Poznania, odsłoniła ówczesny
naczelnik miasta Kłodzka Urszula Madetko. Płaszczyzna o powierzchni 140
x 110 cm umieszczona została na murze obronnym Twierdzy Kłodzkiej, w
pobliżu głównego wejścia. Znajduje się na niej napis:
W I E L K O P O L A N
WIĘZIONYCH W TWIERDZY KŁODZKIEJ ZA
UDZIAŁ W POWSTANIU STYCZNIOWYM 1863 r.
P O Z N A N I A K O M
WIĘZIONYM W KŁODZKU W LATACH 1941 - 1944
ZA KONSPIRACYJNĄ WALKĘ Z HITLERYZMEM
O NIEPODLEGŁĄ POLSKĘ
SPOŁECZEŃSTWO MIASTA POZNANIA - 1989
Lech Rugała